TEK KULLANIMLIK BİR PET ŞİŞENİN HİKAYESİ

Dışarıdan bakıldığında süreç oldukça basit görünüyor: susuyorsun, ilk gördüğün yerden bir pet şişe alıyorsun, su ihtiyacını gideriyorsun. Çok susamışsan o an bitiyor, atıyorsun. Fazla susamadıysan eğer, pet şişeyi gün boyu yanında taşıyor, susadıkça içiyorsun; ama o şişe yine en sonunda buruşturulup bir kenara atılıyor.

Bu hikayenin bir de iç yüzü var: pek farkında olmasak da, tek kullanımlık plastik/pet şişelerin üretimden kullanılıp atıldığı ana kadar geçtiği aşamalar için aslında çok fazla şey feda ediyoruz. Nasıl mı, gel beraber bakalım.

Tek Kullanımlık Plastik /Pet Şişelerin Üretimi

Günümüzde tek kullanımlık plastik/pet şişelerin çoğu polietilen tereftalat (PET) malzemesinden üretiliyor. PAGEV’in Türkiye Plastik Sektör İzleme Raporu’na göre, Türkiye’de 2018 yılının ilk altı aylık döneminde üretilen toplam plastik hammaddenin %23’ünü PET oluşturmuş.

Peki PET’in üretimi için ne gerekiyor? Ham petrol. Dolayısıyla ham petrol büyük ölçekli çok sayıda operasyonla dünyamızdan çıkartılıyor. Bu çıkarım işlemi atmosfere sera gazı yaymak ve ekosistemlere zarar vermekle kalmıyor, çevreye çok fazla toksinin yayılmasına da neden oluyor. Bu aşamadan sonra katı, sıvı, gaz yakıtlar ile petrokimya ürünlerin ortaya çıkması için ham petrol arıtılmak üzere çeşitli rafinerilere taşınıyor. Bu noktada senden bir ricamız var; yazı boyunca kaç defa ‘taşınıyor’ dediğimize dikkat et. Her taşıma işlemi için araçların harcadığı yakıt ve dolayısıyla atmosfere yayılan sera gazları aklında olsun.

Devam edelim;  işlenmiş petrol ürünü yeniden taşınıyor, bu sefer plastik fabrikalarına. Dikkat, bu aşama biraz kimya içeriyor: fabrikalara taşınan işlenmiş petrol ürünleri çeşitli kimyasallar ile bağ kurdurularak monomerler oluşturuluyor, bu monomerler de çeşitli kimyasal süreçlerden geçerek PET’i oluşturuyor. Bu noktada PET hammaddesi küçük granürler şeklinde. Bu granürler imalathanede eritiliyor, bu eriyik ise makine aracılığıyla plastik kalıplara enjekte ediliyor. Malzeme ısıtılıp genişletilerek bugün elinde tuttuğun – umuyoruz ki bu yazıdan sonra tutmaya devam etmeyeceğin – şişenin formunu almış oluyor. Boş pet şişeler ise yeniden fabrikalara taşınıyor ve yıkama, sterilizasyon, paketleme işlemlerinden geçiyor.

Paketlenen tek kullanımlık plastik/pet şişeler çeşitli gıda satışı yapan noktalara taşınıyor, buralara dağıtılıyor ve alıcılarına ulaştırılmak üzere stoklanarak raflara yerleştiriliyor. Sen gelip bir pet şişe alıyorsun, suyu içiyor ve boş şişeyi ya çöpe ya da geri dönüşüm kutusuna atıyorsun.

Pet Şişelerin Geri Dönüştürülmesi

PAGÇEV bünyesinde faaliyet gösteren Forum PET’in çalışmasına göre, Türkiye’de üretilen pet şişelerin %50’si geri dönüştürülüyor. Çalışmaya göre, Türkiye’de geri dönüştürülen pet şişeler ağırlıklı olarak tekstil sektörü için elyaf üretiminde kullanılıyor. Ancak maalesef, raporda da belirtildiği üzere, Türkiye pet şişelerin geri dönüştürülmesi konusunda birçok Avrupa Birliği ülkesinden iyi durumda olsa da bu seviye yine de yetersiz kalıyor.

Gördüğün gibi, senin için belki dakikalar alan bir kullan-at sürecinin arkasında onlarca belki yüzlerce aşama var ve her aşamada doğan daha fazla yok oluyor. Güzel haber! Buna tek bir alışkanlığını değiştirerek engel olabilirsin. Bugünden itibaren tek kullanımlık plastik/pet şişe kullanımını durdur; bir SuCo'n olsun, için doğayı koruduğunu bilmenin huzuruyla dolsun.

Yazan : İrem Bali

Kaynaklar :

*Türkiye Plastik Sektör İzleme Raporu 2018/6 Aylık, PAGEV (2018)

*https://www.pagev.org/10-milyar-sise-den-ekonomiye-150-milyon-liralik-katki

* https://www.dw.com/en/life-cycle-of-a-plastic-water-bottle/g-17266360

Siz de pet şişe kullanımını bırakmak ve sürdürülebilir ürünler tercih etmek isteyenlerdenseniz detoks matara ürünlerimizi inceleyebilirsiniz. Sevdiklerinizin farkındalığını artırmak için onlara bez çanta hediye ederek aynı zamanda doğaya fayda sağlayabilirsiniz. 

Bu yazımızda tek kullanımlık plastik/pet şişelerden bahsettik. Bir önceki yazımıza https://www.mataramasu.co/blogs/blog/von-wong-mermaids-hate-plastic linkinden ulaşabilirsiniz.